!! श्रीचक्रपाणी/श्रीचांगदेवराउळ महाराज !!

महानुभावपंथात द्वारावतीकार श्रीचक्रपाणी महाराजांचा अवतार हा कळीयुगात पीता जनकनायकापासून माता जनकईसा यांच्या गर्भी कर्हाडे ब्राम्हण कुटुंबात जन्मलेला गर्भीचा अवतार होय. महानुभाव पंथियांच्या मताप्रमाणे हा परमेश्वरावतार

असुन आछादनीचा अवरदृश्यावतार होय. श्रीदत्तात्रेयप्रभू यांचे पासून माहुर येथे उभयशक्तींचा स्विकार करुन यांनी आपल्या अवतार कार्यास सुरुवात केली. शक्तींस्विकारानंतर माहुर येथे सहा महीने वास्तव्य करूण यात्रेकरूंच्या पव्ह्यासोबत त्यांनी द्वारावतीला प्रयाण केले व त्यानंतर आपल्या दैनंदीन आयुष्याची ६३वर्षे त्यांनी आपल्या ज्ञानदानाचे, समता व सामाजीक क्रांतीचा कृतीपर संदेश देन्याचे कार्य अखंड सुरु ठेवले.

श्रीचक्रपाणी अवताराबाबत जी काही माहीति मीळते ती लीळाचरीत्रात आलेल्या लीळांमधुनच. या सर्वच लीळा श्रीचक्रधरस्वामींनी प्रसंगानुरूप आपल्या भक्तिजनांना नीवेदन केल्याचे दीसुन येते.



 महानुभावीय मताप्रमाणे हा आछादनीचा अवरदृश्यावतार असल्यामूळे तो जीवोद्धारक नाही असा समज होने चुकीचे होइल. कारण हा अवतार सुद्धा जीवोद्धारकच आहे. कारण अन्वयकार आपल्या 'नामाचे दहा ठाये' या प्रकरणात 'चांग' या शब्दाचा अर्थ वीषद करताना म्हणतात 'चांग म्हणिजे सुंदरः साजात्याते वेधी तो चांगः आपुलानी सौंदर्यगुने जनाते आकर्षोनिः इश्वर प्रतीति करुनीः कैवल्यदान देतीः म्हणौनि श्रीचांगदेवराउळः' इतर अवताराप्रमाणेच या अवताराचे सुद्धा वीषेशत्व वेगळेच आहे.

या अवताराचे वीषेशत्व सांगतांना श्रीचक्रधरस्वामीं म्हणतात "तेथीची क्रीडा ते ऐसी कीः श्रीचांगदेवराउळाचां डावीये श्रीकरी सूपः उजवीये श्रीकरी खराटाः गोसावी खराटेनी बिदी झाडीतिः सुपीं पूंजे भरीतिः मां मां म्हणौनी श्रीमुकुटावरी ठेवीतिः मां मां म्हणौनी गोमतियेमध्यें घालीतिः ... ऐसे प्रत्यही सवाए दोनी पहार व्यापार करीतिः" अश्याप्रकाराने जीवांना उर्ध्व करणारा अवतार व हेच या अवताराचे वेगळे वीषेशत्व आहे.

एवढेच नाही तर द्वारावतीकार श्रीचक्रपाणी महाराजांची दैनंदीन क्रीडा सुद्धा तशीच आगळी स्वामीं म्हणतात "..द्वारावतीए निर्वीकल्प क्रीडा करीतिः कर्हेकंचुकी आसनः शुद्राचा घरी आरोगणा करीतिः जैसीची नगरामध्ये सकळ गृही क्रीडा करीतिः तैसीची अंत्यजाचा घरी क्रीडतिः"

श्रीचक्रपाणी महाराजांबाबत उपरोक्त सर्व बाबींचा आपण विचार केल्यास आपल्या हे लक्षात येइल की, एका उच्च्वर्णीय कर्हाडे ब्राम्हण कुळात जन्मलेला व वेदशास्त्र संपन्न, त्या काळात, म्हणजेच संतज्ञानेश्वरांच्याही एक शतक आधी होउन गेलेला पुरूष, शुद्राचा घरी आरोगणा करतो, आपल्या आयुष्याची दैनंदीन ६३वर्षे द्वारावतीच्या बिदी गोदर्र्या; तब्बल रोज ७तास झाडतो, अश्या या पुरूषा बाबत समाजाने किंचीतही दखल घेतलेली दीसत नाही. त्या काळात(८००वर्षां पूर्वी) असा "सामाजीक क्रांतीच्या कृतीपर संदेशाची मूहुर्तमेढ रोवणारा महापूरुष", अशी श्रीचक्रपाणी महाराजांबाबत दखल यापूढे तरी घेतल्या जावी किंवा असा कोणी प्रयत्न तरी करावा.